Η Λιθουανία είναι μια από τις μικρότερες χώρες στη γη, αλλά έχει επίσης μεγάλη γροθιά στη διπλωματία και την εξωτερική πολιτική. Ένα έθνος της Βαλτικής, η Λιθουανία είχε ένα σκοτεινό παρελθόν στον αγώνα της για ανεξαρτησία και κυριαρχία ενάντια στη Ρωσία και την ΕΣΣΔ.
Παρά τον σχετικά ελάχιστο πληθυσμό και τη μέτρια οικονομία, το Βίλνιους ανεβαίνει σταδιακά σε ήπια ισχύ—και όντας ένα από τα μικρότερα έθνη, η κυβέρνηση της Λιθουανίας πιέζει επίσης για τα δικαιώματα και την προστασία άλλων μικρότερων χωρών.
Η εξωτερική πολιτική της Λιθουανίας για την Ουκρανία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διέρχεται επί του παρόντος αινίγματα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα περισσότερα κράτη-μέλη υπολόγισαν εσφαλμένα την απειλή που θα ασκούσε η Ρωσία στην υπόλοιπη ήπειρο, ειδικά καθώς ο Πούτιν ενισχύθηκε περισσότερο από τις πολιτικές κατευνασμού. Γνωρίζοντας τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Μόσχας, το Βίλνιους προειδοποίησε την ΕΕ για τους κινδύνους της διαπλοκής της ρωσικής ενέργειας, η οποία ήταν η ήπια δύναμη του Κρεμλίνου ενάντια στην Ευρώπη ενόψει των εισβολών στη Γεωργία και την Ουκρανία.
Η Λιθουανία έγινε ένας από τους σημαντικότερους στρατιωτικούς υποστηρικτές της χώρας κατά κεφαλήν κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Από τον Ιούνιο του 2023, το Βίλνιους έχει διαθέσει σχεδόν το 12% του στρατιωτικού του ΑΕΠ και πάνω από το 1,4% του συνολικού κρατικού ΑΕΠ για την άμυνα του Κιέβου ενάντια στην επίθεση της Μόσχας.
Για να τεθούν σε προοπτική οι χορηγήσεις του ΑΕΠ της Λιθουανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο κορυφαίος στρατιωτικός υποστηρικτής της Ουκρανίας, διέθεσαν το 0,3% του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2022 για τη βοήθεια της Ουκρανίας. Με πολλά μέλη του ΝΑΤΟ να υστερούν στην απαίτηση 2% του αμυντικού ΑΕΠ, η Λιθουανία είναι ένα από τα λίγα κράτη μέλη που εκπληρώνουν τέτοιες υποχρεώσεις.
Αρκετοί εθελοντές από τη Λιθουανία στον ουκρανικό στρατό και επαγγελματικά εκπαιδευμένοι γιατροί μάχης βοηθούν στρατιώτες και πολίτες κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η λιθουανική κυβέρνηση είναι επίσης ένας σημαντικός εταίρος πίεσης για την άνοδο της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και συμμετέχει σε έργα ανοικοδόμησης σε όλη τη χώρα που έχει χτυπηθεί από τον πόλεμο.
Η εξωτερική πολιτική της Λιθουανίας για την Ταϊβάν
Η Ταϊβάν, γνωστή και ως Δημοκρατία της Κίνας, μάχεται συνεχώς για εδαφική κυριαρχία ενάντια στην κυβέρνηση της ηπειρωτικής χώρας, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ). Αρχικά, η αναγνωρισμένη κινεζική κυβέρνηση, η Ταϊπέι, παραμερίστηκε σιγά σιγά από τη διεθνή κοινότητα για το Πεκίνο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Παρά τον διεθνή απομονωτισμό της Ταϊβάν, η Λιθουανία έχει στοιχηματίσει εναντίον της ΛΔΚ για να ανοίξει ένα ανεπίσημο διπλωματικό γραφείο στην πρωτεύουσα της Ταϊβάν, την Ταϊπέι, εξοργίζοντας το Πεκίνο στη διαδικασία. Το Πεκίνο θα ανακαλέσει τον πρεσβευτή του, θα απελάσει τον Λιθουανό πρέσβη και θα προσπαθήσει να ενισχύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση για να μετριάσει τις λιθουανικές εξαγωγές.
Για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη απειλή των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Κίνας στον Ασιατικό Ειρηνικό, η Λιθουανία δημοσίευσε τη δική της στρατηγική Ινδο-Ειρηνικού στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ του Βίλνιους το 2023. Η έμφαση της Λιθουανίας στον Ινδο-Ειρηνικό περιλαμβάνει την ιεράρχηση των συνεργασιών και της άμυνας για την Ταϊβάν και την Ιαπωνία, καθώς και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν μια διαφαινόμενη κινεζική απειλή.
Ένα σημαντικό σημείο σχετικά με την αντίθεση της Λιθουανίας στην Κίνα κατά της Ταϊβάν περιγράφεται στη στρατηγική Ινδο-Ειρηνικού, η οποία αναφέρει ότι «η χρήση βίας ή εξαναγκασμού για την αλλαγή του status quo στα στενά της Ταϊβάν είναι κόκκινες γραμμές — η παραβίαση των οποίων θα προκαλούσε μια νόμιμη απάντηση από χώρες που πιστεύουν στη διατήρηση της διεθνούς τάξης που βασίζεται σε κανόνες».
Η παρουσία της αδήλωτης κόκκινης γραμμής της Λιθουανίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί, καθώς παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ηγηθούν στο μεγαλύτερο μέρος των μαχών κατά τη διάρκεια μιας πιθανής εισβολής στην Ταϊβάν, η λιθουανική κυβέρνηση υπαινίσσεται ότι θα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να ασκήσει πιέσεις για αμυντικές προμήθειες και πιθανές ευρωπαϊκές στρατιωτική δράση για να συμπληρώσει την άμυνα της Ταϊβάν.
Η εξωτερική πολιτική της Λιθουανίας για την Αρμενία
Η Αρμενία και η Λιθουανία είναι και τα δύο έθνη των οποίων οι πληθυσμοί υπέστησαν απελάσεις, αφομοίωση και εθνοκάθαρση από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές τους και γειτονικά έθνη, αντίστοιχα. Θέλοντας να ενισχύσουν το εμπόριο στον τομέα της τεχνολογίας, το Ερεβάν και το Βίλνιους υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης για την ενίσχυση της καινοτομίας μεταξύ των δύο χωρών.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, καθώς το Αζερμπαϊτζάν διεξήγαγε μια αστραπιαία στρατιωτική εκστρατεία στην περιοχή του Καραμπάχ που στη συνέχεια ανάγκασε τον εναπομείναν αρμενικό πληθυσμό να φύγει, η Λιθουανία ήταν ένα από τα λίγα μέλη της ΕΕ που καταδίκασε τη μεγαλύτερη καταδίκη της. Σύμφωνα με άρθρο της 27ης Σεπτεμβρίου του Politico, μόνο το Βίλνιους πρότεινε ότι όλες οι επιλογές πρέπει να βρίσκονται στο τραπέζι σχετικά με τιμωρητικές ενέργειες κατά του Μπακού για παραβίαση της ευαίσθητης εκεχειρίας και της Τριμερούς Συμφωνίας.
Η διπλωματική υποστήριξη της Αρμενίας από τη Λιθουανία δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς τον περασμένο Δεκέμβριο, το Βίλνιους κάλεσε επίσης τον αποκλεισμό του Διαδρόμου του Λατσίν από το Μπακού, τον οποίο διάφοροι διεθνείς ΜΚΟ και κυβερνητικά όργανα θα ζητούσαν από το Αζερμπαϊτζάν να άρει αμέσως χωρίς αποτέλεσμα.
Γιατί η Λιθουανία μάχεται για τις περιθωριοποιημένες χώρες που βρίσκονται υπό πίεση από τους γείτονές τους
Η Λιθουανία, κάποτε ένα ισχυρό μεσαιωνικό βασίλειο που είχε μια κοινοπολιτεία με την Πολωνία, αντιμετώπισε τη ρωσική κυριαρχία για σχεδόν δύο αιώνες πριν επιτύχει την ανεξαρτησία που εδραιώθηκε από τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Η Σοβιετική Ένωση, υπό την αδίστακτη ηγεσία του Ιωσήφ Στάλιν, θα απαρνηθεί την αυτονομία του έθνους της Βαλτικής και θα θεσπίσει βάναυση κυριαρχία.
Οι Λιθουανοί παρτιζάνοι έκαναν μια αντίσταση δύο δεκαετιών κατά της σοβιετικής κυριαρχίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1953. Περισσότεροι από 100.000 Λιθουανοί απελάθηκαν βίαια στη Σιβηρία και το Καζακστάν και η σοβιετική μυστική αστυνομία διεξήγαγε σφαγές και βασανιστήρια που είχαν εγκριθεί από το κράτος.
Προς το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Λιθουανία θα άρχιζε ειρηνικές διαδηλώσεις για το δικαίωμά της στην αυτοδιάθεση, κάτι που θαύμαζε τότε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν. Αυτό το μαχητικό πνεύμα και η αναζήτηση άλλων μικρότερων χωρών που επιδιώκουν την αυτοδιάθεση έγινε η πρώτη γραμμή της λιθουανικής εξωτερικής πολιτικής.
Η Λιθουανία παραμένει μικρή σήμερα, αλλά δέχεται μεγάλη γροθιά μέσω της αυξανόμενης ήπιας δύναμής της. Είτε πρόκειται για την Ουκρανία, την Ταϊβάν, την Αρμενία ή άλλες, το Βίλνιους θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των χωρών που απειλούνται από εισβολή και βίαιο εξαναγκασμό.